نقش شهرستان بویراحمد در دفاع مقدس/ حماسه آفرینی از طریق القدس تا خیبر

آفتاب دنا: دکتر برزو ویسی پور، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس استان کهگیلویه وبویراحمد با ارسال مقاله ای آورده است:

دوران دفاع مقدس یادآور رشادت‌هایی است که پای درخت انقلاب اسلامی ریخته شد و بیانگر جانفشانی‌های دلاورانه و آگاهانه جوانان کشور در صیانت از دین مبین اسلام و آرمان‌های نظام و انقلاب است.

نقش مهم استان کهگیلویه و بویراحمد درنبردهای مختلف در جنوب و غرب ایران بسیار پررنگ وحماسی بود. مردم استان از ابتدا تا انهای دفاع مقدس نقش پر رنگی در عرصه ها و نبردهای مختلف و یگانهای مختلف از آذربایجان تا کردستان و از کرمانشاه تا ایلام و مهمتر از همه در خوزستان و جبهه های جنوبی حضور حماسی داشتند.
معنویت و ایمان برجسته مردم کهگیلویه و بویراحمد در وجود عالم ربانی مرحوم آیت الله سید کرامت الله ملک حسینی، رشادت های مثال زدنی مردم استان در دوران هشت سال دفاع مقدس و تقدیم ۱۸۸۰ شهید، ۱۳ هزار جانباز و ۳۱۷ آزاده متجلی است. حدود ۹۸ درصد شهدای کهگیلویه و بویراحمد در دوران دفاع مقدس در خطوط مقدم به شهادت رسیدند که نشان دهنده ولایت مداری، غیرت دینی و بالا بودن روحیه ایثارگری و فداکاری آنان است.
تعداد ۲۷۰ نفر از شهداء؛ پاسدار و ۳۰۰ نفر سرباز و بقیه بسیجی بوده اند‌ که کوچکترین شهید ۱۲ ساله و کهنسال‌ترین آنها ۶۷ ساله بود. و ۹۰ درصد از آنها زیر ۳۰ سال سن داشتند. از این آمار ۸۰ درصد از مناطق عشایری بوده است. بیش از ۶۰۰ تن از شهدا دانش آموز، ۳۳ نفر روحانی، ۷۸ نفر دانشجو، ۴۸ نفر جهادگر و بیش از ۷۰ نفر ورزشکار، ‌۴۸ نفر امدادگر و بیش از ۶۷ نفر از شهدای استان مسئولیت فرماندهی تیپ یا گردان یا گروهان را به عهده داشتند. در میان آبادی های این دیار، ده برآفتاب یاسوج و قاسم آباد جلیل، بیشترین شهید را دارند و در این میان دو خانواده ۳ شهیدی و ۴۳ خانواده دو شهیدی وجود دارد.
نیروهای استان در لشکر۱۹ الفجر و المهدی و سایر تیپ و لشکر حضور داشتند و پس از عملیات و الفجر ۸، آنهادر قالب تیپ ۱۵ امام حسن(ع) سازماندهی شدند که درعملیات کربلای ۱ و بازپس گیری شهر مهران ،حضور فعال داشتند واز نیروهای عمل کننده بودند. پس از شرکت در عملیات کربلای یک و فتح مهران، اقدام به تأسیس تیپ مستقل ۴۸ فتح نمودند که کلیه مسئولان و واحدها وگردان های آن رزمندگان استان بودند که پس از ساماندهی، در عملیات کربلای۴ ،کربلای۵ ، کربلای ۱۰ ، بیت المقدس ۲ و بیت المقدس۴ از جمله یگان های خط شکن بودندکه علاوه بر حضور در عملیاتهای بزرگ یاد شده و تک پد خندق ،در خطوط پدافندی سراسر مرز پرگهر ومقدس حضور مقتدرانه داشتند.
درگیری¬ها در کردستان شدت گرفت. طوری که دیگر نیروهای کُرد جوابگو نبودند. به همین خاطر عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد را به آن مناطق اعزام کردند. روحیه¬ی سلحشورانه، غیرت و شجاعتی که در ذات مردم استان کهگیلویه و بویر¬احمد نهفته بود و شباهت بی¬نظیر این مردم به مردم کُرد، باعث شد که از آنان استقبال شود.

نیروهای اعزامی در یگان¬هایی مانند تیپ شهیدبروجردی، تیپ ویژه شهدا، کردستان، سپاه جوانرود، سپاه-مهاباد، پیرانشهر و …. برادران رزمنده¬ی استان، دلاورانه جنگیدند و از خود افتخارات فراوان بجا گذاشتند. لازم است، یادآوری کنم شهدائی را که دلاورانه با تمام ذوق و علاقه جنگیدند و از جانشان مایه گذاشتند، شهید زبیر بخشیان، شهید مرتضی شیرودی و شهید فریدون عباسی که در گردان شهید دستغیب مهاباد خدمت می¬کرد و بزرگواران رزمنده ای همانند مرحوم سلبعلی منصوری، خداداد¬محمدپور، رمضان¬جمعه¬نژاد، محمد¬طاهرستار، محسن¬انصاری، اسکندرفرامرزی، امرالله علی¬پور، جمشید مظفری، فرود ویسی پور، نجف-علی ¬جشیانی، حاج¬یونس ¬پرور، شیروان ایروانی (کریمی)، جمشیدی، اسلام¬جو و سایر رزمندگان
روز۳۱ شهریورماه سال ۱۳۵۹ در حالی که فقط ۱۹ ماه و ۱۸ روز از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذشت، رژیم بعث عراق، جنگ زمینی، هوایی و دریایی علیه کشور را به بهانه پایبند نبودن ایران به قرارداد الجزایر، به شکل رسمی شروع کرد. «صدام حسین» رئیس جمهور وقت عراق که در توهم یک هفته‌ای جنگ تا پیروزی نهایی به سر می‌برد، این نبرد نابرابر را آغاز کرد.
دوازدهمین روز جنگ در حالی آغاز شد که دشمن بعثی از هر طرف برای کامل کردن تصرف خرمشهر و به محاصره درآوردن آبادان تمام تلاش خود را به کار گرفته بود. مزدوران بعثی در پناه تانکها و بمباران هوای هواپیماهای خود تهاجم بی امانی را آغاز کرده بودند ، مدافعین خرمشهر و آبادان مردانه در مقابل آنها مقاومت میکردند و هر دقیقه و ساعتی قامت رعنای جوانی مدافع بر زمین می افتاد و روحش به آسمانها پر می کشید، یکی از این جوانان و مدافعین شهر جوانی از کهگیلویه و بویراحمد شهرستان بویراحمد از روستای ده شیخ؛ بنام علیرضا بسطام که افتخار و لقب اولین شهید این استان را به خود اختصاص داد.
با شروع جنگ تحمیلی علاوه بر اعزام پاسداران و بسیجیان عزیز به مناطق عملیاتی جنوب؛ اولین بار تعدادی از پاسداران رسمی در قالب یک گروهان به فرماندهی شهید جواد هرمزپور به جبهه بازی دراز اعزام شد.
در جبهه آبادان کرامت الله ایزدپناه از روستای امیرآباد دشت روم از توابع یاسوج که در سال ۱۳۵۹ نامزد انتخاباتی مجلس شورای اسلامی در بویراحمد و دنا شد ، که در مرحله اول انتخابات موفق به کسب عنوان اول گردید. پس از چهل روز از آغاز جنگ در تاریخ دوازدهم آبانماه ۵۹ در جبهه جنوب آبادان به شهادت رسید.
در شش ماهه نخست سال ۱۳۶۰ سردارانی از سپاه یاسوج در مصاف با دشمن به شهادت رسیدند: خدابخش مرادی، نورالله بی خشت، الله کرم خورسندیان، محمد حسین رست و همچنین سید قربان حسینی ده برآفتاب معروف به حبیب ابن مظاهر جبهه های نبرد شهید شدند.
پنجم مهرماه ۱۳۶۰ عملیات ثامن الائمه در شرق رودخانه کارون توسط نیروهای ایرانی که منجر به شکستن حصر آبادان شد؛ غیور مردانی از سپاه یاسوج برای آزادسازی و شکست محاصره در این عملیات شرکت کردند. سرداران شهید رشید پایدار فرمانده گروهان در این عملیات که همزمان با هدایت نیروهای تحت امر با تانک های دشمن هم میجنگید، دادالله خبیری، شهباز فرخی، حیدر هاشمی نژاد مردانه جنگیدند و در این عملیات به شهادت رسیدند.

یک ماه از پاییز ۱۳۶۰ سپری شد. زمان زیادی از عملیات غرورآفرین شکست محاصره آبادان نگذشته بود. مردم مزه این پیروزی بزرگ را بعد از تجاوز مزدوران عراقی به مرزهای میهن اسلامی ایران چشیده بودند. در جای جای شهرستان بویراحمد صحبت از پیروزی رزمندگان بود. مردمی که در آن عملیات حضور پیدا نکرده بودند، آماده می شدند تا از این قافله عقب نمانند. آنروز اعزام نیروی سپاه و بسیج یاسوج بیشتر از هر جایی دیگر محل تردد مردمی بود که برای رفتن به جبهه نام نویسی می کردند. در این میان دانش آموزان مدارس مختلف شهر یاسوج برای اولین بار بیشترین آمار اعزام را داشت. نقطه تلاقی و کانون گرم رایزنی اعزام به جبهه دانش آموزان؛ خوابگاه جهاد دانش آموزی یاسوج بود. دانش آموزانی که از این نقطه به جبهه اعزام شدند؛ بعدا همه به عضویت سپاه درآمدند و نیروهای دائمی جنگ شدند و تعدادی از آنها در طول جنگ به شهادت رسیدند و بقیه از فرماندهان گردانهای رزمی در جنگ شدند.
عملیات طریق القدس؛ در هشتم آذر ۱۳۶۰برای آزادسازی شهر بستان و هفتاد روستای آن در استان خوزستان؛ در شمال و جنوب رودخانه کرخه همزمان با باریدن باران آغاز شد. جمع کثیری از غیور مردان و حماسه سازان شهرستانهای بویراحمد و دنا همگام با دیگر هم میهنان در این عملیات شرکت کردند. برای اولین بار در این عملیات سازمان فرماندهی گردان و گروهان به پاسداران استان سپرده شد. در این عملیات نیروهای استان در قالب گردانی به یگان های رزمی اصفهان و قم و .. سپرده شدند. تعدادی از رزمندگانی که در این عملیات حضور داشتند: احمد ذکاوت، مکی علیزاده، جانعلی مشیری اصل، جشید دانشور، هادی روانشاد، عباسقلی قلی پور، کرامت بشارت، برزو ویسی پور، کریم نظری، کریم محمدی، مذکور نظری، غلام منصورزاده ، کریمداد غلامپور ، جواد مرادی و چند نفر دیگر .
زمستان سال ۱۳۶۰ برای انجام عملیات فتح المبین، از استان کهکیلویه و بویراحمد دو گردان نیرو به جبهه اعزام شده بودند تحت امر تیپ المهدی به فرماندهی سردار علی فضلی. فرمانده گردانها دو شهید بزرگوار جواد هرمزپور و خدامراد مرادی بود. یکی از این گردانها که فرماندهی آن گردان را برادر جوادهرمز¬پور به عهده داشت با لشکر ۷۷ خراسان ادغام شد، فرماندهی و هدایت عملیات از قرارگاه تا پایین¬ترین رده هم مشترک بود. کادر این گردان اعم از پاسدار و بسیجی، همه از یاسوج و بویراحمد بودند. برادران پاسدار سردار جواد دولت آبادی، شهید نوربخش، شهید جمادی، دستاران و ورزیده حضور داشتند. مردان علم و معرفت مثل شهید رضایی، شهید اردشیر ارجمند، برادرش نصیر ارجمند جایگاه رفیعی در پیش بسیجیان داشتند. اردشیر ارجمند تعداد زیادی از بهترین بچه‌های سرآب تاوه یاسوج را با خود به جبهه آورده بود.حاج نصیب¬اله بختیاری مسئول تدارکات و آقای سجادی معاون تدارکات گردان بود.
عملیات آغاز شد و خط مقدم دشمن شکسته شد.، نیروهای گردان در مرحله اول عملیات موفق شدند در منطقه رقائیه اهداف تپه سبز و ملحه را تصرف کنند و دشمن را به عقب راندند. بچه ها مردانه جنگیدند و تلفات زیادی به دشمن وارد آوردند. ضمن عقب نشینی دشمن، تعدادی را به اسارت خود درآوردند.
مرحله دوم عملیات؛ گردان توانست در یک نبرد نزدیک سایت¬ها را تصرف و صدها افسر و نیروی بعثی را اسیر نمایند. نیروهای عراقی که از دست دادن سایت را برابر با نابودی کل ارتش عراق در این منطقه تلقی می¬کردند. مقاومت سرسختانه¬ای کردند؛ ولی در مقابل یورش بی¬امان نیروهای بسیجی استان کهگیلویه و بویراحمد مجبور به تسلیم شدند و سلاح¬های خود را به زمین گذاشتند. در مرحله تصرف سایت¬ها فتح سایت موشکی برگ زرین دیگری است در تاریخ عملیات¬های رزمندگان استان را هیچگاه فراموش نخواهد-کرد. در همان سحرگاهان تعدادی از عزیزان در تپه سبز در مرحله اول عملیات به شهادت رسیدند. گردان شهدای زیادی را در این عملیات تقدیم اسلام کرد. از جمله شهید جانعلی مشیری¬اصل، سهراب جعفری، انوشه ، افشون و تعدادی مجروح شده بودند.
سمت چپ دره‌ای عمیق وجود داشت که به آن تلمبه‌خانه می‌گفتند. نیروی گروهان¬های خدامراد مرادی و امیر علیزاده در آنجا عمل کردند و هر دو به درجه رفیع شهادت نایل آمدند و آنها اهداف خود را تصرف کردند. سید حقیقت محمدیان مسئول مخابرات گردان در تاریکی بوسیله آتش انفجارهای دشمن، هر دو پایش از بالای زانو قطع شد.
در عملیات بیت المقدس فرماندهان تصمیم گرفتند دو تیپ المهدی (عج) و امام سجاد(ع) از قرارگاه فجرکه متشکل از رزمندگان استانهای فارس و کهگیلویه و بویراحمد بودند،در عملیات وارد شوند. عبدالله نجفی فرزند محمدباقر روستای بیدشاهی وزگ فرمانده یکی از گردان های عملیاتی و جانشین گردان سید کرامت روشن بود. نجفی گردان خود را وارد عمل کرد؛ تلفات سنگینی به دشمن وارد نمود و نهایتا در صحنه نبرد در عملیات بیت المقدس به شهادت رسید. در این عملیات جمعی از نیروهای گردان از استان کهگیلویه و بویراحمد سهرستان بویراحمد به شهادت رسیدند و تعدادی به اسارت دشمن درآمدند.
تیپ فاطمه زهرا(س) مرکب از نیروهای استان کهکیلویه و بویراحمد، فارس، بوشهر زیر مجموعه منطقه ۹ بود. استان کهکیلویه و بویراحمد دوگردان مستقل داشت، گردان ۹۰۳۳ و ۹۰۵۹ که متشکل از پاسداران استان بودند. محسن رشیدی فرمانده گروهان ، فرماندهان دسته عبدالحسین ولی پور، رهام بهرامی اصل ، سید عباس فلاحی ، کورش باباپور، اسکندرفرامرزی، خلیفه علی پور،فرج اله آبدار، اسحاق اندیشه، این پاسداران کادر گردان ۹۰۳۳ و ۹۰۵۹ بودند. جواد هرمزپور به عنوان مسئول طرح و عملیات تیپ شد. احمد ذکاوت، سیدمجید کریمی، مندنی سیدی و جواد دولت آبادی در آن تیپ مإموریت داشتند .

فروردین و اردیبهشت سال۶۲ جواد هرمزپور به عنوان فرمانده گردان ۹۰۵۹، جانشین گردان جواد دولت آبادی، معاون سید علی حمیدکیش وارد زبیدات عراق شد. همزمان با تشکیل این گردان ، گردان دیگری به شماره۹۰۸۳ به فرماندهی احمد ذکاوت تشکیل شد.
بعد از مدتی فرمانده لشکر ۱۹ فجر؛ سه محورسجادیه، فاطمیه و باقریه را ایجاد کرد که فرماندهی محور فاطمیه را شهید هرمزپورعهده دار شد تحت عنوان تیپ فاطمه زهرا(س) که محور زبیدات زیرمجموعه آن بود و شامل سه گردان میشد. کادر آن اکثرا بچه های استان بودند. سپس جواد دولت آبادی فرمانده گردان شد،آقای سید علی حمیدکیش به عنوان جانشین گردان معرفی شدند. جواد هرمزپور در سال ۶۲ به عنوان فرمانده تیپ فاطمه الزهرا از لشکر ۱۹فجر منصوب گردید.
برادر سردار نبی رودکی فرمانده لشکر فجر می¬گفت: سه محور در فرماندهی بنده بود، خطرناک¬ترین محور و معبر خط پدافندی را به شهید هرمزپور و بچه¬های کهگیلویه و بویراحمد دادم. روزی که این محور را تحویل شهید هرمزپور دادم دیگر خیالم آسوده شد، به شکلی که برای مدت چندین روز توانستم با خیالی آسوده به مرخصی بروم و از این بابت دیگر هیچ نگرانی نداشتم، چون فردی قوی، با تدبیر، فرماندهی شجاع و توانمند را در سمت فرماندهی تیپ، و محوری که برایش احساس خطر شدید می¬کردم منصوب کرده بودم.
زمستان ۱۳۶۲ طراحی عملیات خیبر در دستور کار قرار گرفت و گردانهایی برای عملیات تشکیل و آماده شدند. فرمانده لشکر ۱۹ فجر به این نتیجه رسید که برای شرکت در عملیات خیبر از استان ما سه گردان تشکیل شود. گردان ابوذر به فرماندهی سید مندنی ، جانشین عبدالحسین ولی پور، معاونین فریبرز پناهی و سجاد احمدی، گردان مالک اشتر به فرماندهی احمد ذکاوت، جانشین عوض شهابی فر، معاون اسکندر فرامرزی و معاون یکی از گروهانها عباس فلاحی بودند.
عملیات آغاز شد، از همان ابتدای درگیری آتش دشمن بسیار سنگین بود، تعدادی از بچه های استان شهید و مجروح شدند. جرنگ در گرماگرم صحنه نبرد شهید شد، اسحق اندیشه مجروح شد. همزمان با مقاومت و آتش سنگین دشمن، تعدادی از رزمندگان که در آن شب تلاش میکردند خود را به پشت کانال و خاکریز برسانند شهید شوند از جمله غلامرضا افشون که با تیر مستقیم نیروهای عراقی به شهادت رسید. عبدالحسین ولی پورجانشین گردان (که بعدا به شهادت رسید) و نیروهایش در جناح راست صحنه نبرد تا ساعت چهار صبح به شدت با دشمن درگیر بودیم و دشمن همچنان مقاومت میکرد. این گردان بعد از دو روز نبرد با دشمن به عقب برگشت.