فرصتی اندک برای تیم دیپلماسی ایران با کناره گیری بندر بن سلطان

نسیم دنا – اردشیر شریف زاده //استعفای بندر بن سلطان از ریاست دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی را می توان احتمالا در چهارچوب توافقات بعمل آمده میان باراک اوباما با ملک عبدالله در جریان ملاقات آنها در ریاض ارزیابی کرد . کناره گیری بندر بن سلطان از این پست کلیدی در عربستان سعودی می تواند پایانی بر بیش از دوماه سرگردانی این شاهزاده حامی تکفیری ها در کشورهای اروپایی و مراکش و مجوزی برای بازگشت او به ریاض محسوب شود . سال گذشته وقتی او به عنوان طراح اصلی تلاش های ریاض برای سرنگون کرد ن بشار اسد و مسئول پرونده سوریه کاملا از مداخله نظامی امریکا در این کشور نامید شد اظهارات تندی درباره امریکاییها مطرح کرد و موجبات کدورت شدید واشنگتن را نسبت به خود فراهم آورد.

بندر در اوت سال گذشته میلادی در دیدار با فرانسوا اولاند رییس جمهوری فرانسه در پاریس گفته بود )) ما دیگر به امریکا اعتماد نداریم و گمان نمیکنیم واشنگتن برای دفاع از موجودیت عربستان سعودی آمادگی داشته باشد،به همین سبب به اروپا روی خواهیم آورد تا حمایت لازم را بدست آوریم.))

این اظهارات تند و نارضایتی شدید واشنگتن از عملکرد ناموفق او در سوریه که وعده داده بود بزودی بشار اسد را ساقط خواهد کرد سبب شد مغضوب امریکاییها شده و تنها پرونده سوریه و مقام خود را از دست بدهد بلکه وادار به جلای وطن به بهانه بیماری و گذراندن دوران نقاهت شود.

بندر بن سلطان ۶۲ ساله ۲۲ سال از عمر خود را به عنوان سفیر عربستان سعودی در واشنگتن گذرانده بود ،در تیرماه سال ۹۱ به عنوان رییس دستگاه اطلاعاتی عربستان منصوب شد تا به شورشیان سوری در سرکوب اسد کمک کند ،اما عملکرد او نه تنها موفقیتی در پی نداشت بلکه منجر به خونریزی بیشتر و استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه شده و امریکا را وارد مخمصه ای بین المللی کرد که همچنان در حال پرداخت تبعات آن است.

سوای از این موضوع دو سفربندر بن سلطان به روسیه و مذاکرات او با ولادیمیر پوتین درباره قطع حمایت از اسد در ازاء بسته های تشویقی وسوسه انگیز مالی و اقتصادی و وقوع چند انفجار تروریستی در این کشور ونیز نگرانی از درگیریهای داخلی عربستان بر سرقدرت در صورت فوت یا کناره گیری عبدالله سبب شد تا امریکاییها درباره آینده سیاسی او تصمیم گیری جدی بعمل آورند.

اکنون با کناره گیری بندر بن سلطان از ریاست دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی و واگذاری پرونده سوریه به محمد بن نایف بن عبداالعزیز و پایان تقریبی توزیع سمت های کلیدی در عربستان سعودی که نوعی آماده باش برای جلوگیری از نزاع و جنگ قدرت میان بازماندگان ال سعود پس از مرگ عبدالله بن عبدالعزیز محسوب می شود بخش زیادی از نگرانی های امریکا در خصوص بندر بن سلطان محقق شده است که ممکن است یا تاکنون به عربستان باز گشته باشد یا از این پس می تواند بازگردد.

در همین حال با کناره گیری بندر بن سلطان به طور قطع زمینه های لازم برای تجدید میثاق بین ریاض و واشنگتن و حل اختلاف پیش آمده ریاض با مسکو پدید آمده است و احتمال دارد همین زمینه ها به میزان کمتری برای مدیریت تخاصمات اخیر میان ریاض و تهران نیز فراهم شده باشد.

اما سوال مهم در این خصوص این است که بندر پس از بازگشت به ریاض و با وجود کناره گیری از این پست کلیدی و با توجه به نفوذ تاریخی خانواده سلطان در همه امور مملکتی و خصوصا ارکان نظامی و امنیتی چه جایگاهی به دست خواهد آورد.

براساس برخی گزارش ها محتمل است که بندر بن سلطان پس از بازگشت به عربستان همکاری نزدیکی را با جانشین جدید ولیعهد این کشور مقرن بن عبدالعزیز آغاز کند .جانشین ۶۸ ساله ولیعهد عربستان با انتصاب بندر به عنوان معاون خود قادر خواهد بود تا اندازه ای در برابر متعب بن عبدالله (پسر ملک عبدالله) که هم اکنون ریاست گارد ملی این کشور را بر عهده دارد و در اتحاد کامل با محمد بن نایف وزیر کشور عربستان است ودر صورت پادشاهی احتمالی مقرن بعد از مرگ عبدالله و سلمان معاون نخست وزیر خواهد شد، قوی تر ظاهر شود.

اگر این گمانه درست باشد آنگاه نزدیکی بندر به مقرن بار دیگر یک محور ضد ایرانی و ضد حزب الله را پدید می آورد که البته تا زمان حیات عبدالله نقش آفرینی زیادی نخواهد داشت ولی از آنجا که هم سن عبدالله و هم سن سلمان ولیعهد او بالاست، رویای به قدرت رسیدن مجدد این محور چندان دور از ذهن نیست و از این رو فرصت برای استفاده تهران از شرایط پیش آمده تا پیش از مرگ عبدالله برای حل و فصل برخی از مسائل با ریاض اندک است.